Met de opkomende bewustwording van de consument, worden lunchroomhouders gedwongen goed over hun producten na te denken. Zuivel heeft een dubieuze reputatie op het gebied van gezondheid. Feit blijft dat er in Nederland steeds minder zuivel wordt geconsumeerd en dat betekent dat de originele smoothie is vervangen door een fruit- of groentesmoothie. Mirte Kaan is voedingsdeskundige en schreef een boek over groene smoothies. Ze is geen tegenstander van zuivel. “Maar het is beter voor je buik en beter voor de wereld om het niet te nuttigen.”
Voordat je je boek schreef, kwam je erachter dat veel mensen lukraak ingrediënten in een blender gooiden en dachten een gezonde smoothie te hebben. Waarom is het belangrijk dat je weet welke groenten en/of fruitsoorten, graansoorten, zuivel etc.. niet goed te combineren zijn?
“Je neemt de tijd om een lekkere en gezonde smoothie te maken, dan is het zonde als je een paar kleine elementen ‘mist’ om jouw smoothie naar een hoger niveau te tillen! Het is ook niet zozeer dat het echt slecht of gevaarlijk is om dingen te combineren, maar door een paar basisregels in je hoofd te houden, kun je van een smoothie wel een echt powerhouse maken qua voedingswaarde en opneembaarheid voor je lichaam.”
Wat is de schade voor je lichaam als je niet weet wat je mixt?
“Er treedt niet meteen schade op als je niet weet wat je mixt. Groente en fruit is in normale hoeveelheden vrijwel altijd gezond (tenzij je een voedselallergie hebt uiteraard), een smoothie maken is dus sowieso gezondheidswinst! Maar een goede combinatie van ingrediënten kan je lichaam zeker goed doen. Een smoothie van alleen maar fruit en fruitsap zorgt bijvoorbeeld voor een hele hoge piek in je bloedsuikerspiegel. Superfijn voor het eerste half uur, en gelukkig pak je ook wat vitamines mee (in tegenstelling tot die Marsreep), maar daarna zak je in als een plumpudding en ga je op zoek naar meer eten. Beter is het dus om een smoothie te maken van verse groenten, fruit, vet en eiwitrijke ingrediënten, zodat de energie van de smoothie zich ‘uitsmeert’ over een langere tijd. Combineer groenten en fruit dus altijd met ingrediënten als havermout, notenpasta, pindakaas, een lepeltje lijnzaadolie of kokosolie. Gezond en je krijgt er ook nog eens een heerlijk romige smoothie van!”
Er wordt behoorlijk minder zuivel genuttigd in Nederland. Van 810 miljoen liter in 2013, naar 747 miljoen in 2017. Vanwaar die sterke daling?
“Mensen worden zich bewust van wat voeding doet met het milieu, dierenwelzijn en wat het doet met je eigen lichaam. Zuivel is niet voor iedereen een goede keuze, sommige mensen krijgen er last van (lactose-intolerantie, koemelkallergie). Ook komen er steeds meer mensen die graag geheel plantaardig eten. In een vegan eetpatroon is geen plaats voor zuivel.”
Is zuivel ongezond?
“Hier zijn de meningen al lange tijd over verdeeld! Ook uit wetenschappelijk onderzoek komt vaak iets anders naar voren. Een mooi voorbeeld van hoe voeding in beweging blijft en dat het vaak lastig is om een harde uitspraak te doen. Wat eerst waarheid lijkt, kan tien jaar later weer van de tafel worden geveegd door een ander onderzoek. Kamp 1 vindt dat zuivel nodig is voor een goede (bot)groei, vanwege de aanwezige hoeveelheid calcium en eiwitten! Kamp 2 zegt dat het toch wat vreemd is dat wij mensen als enige ‘dier’ op aarde de melk van een ander dier drinken, dat eigenlijk bedoeld is om zijn eigen kalf te voeden. Daarbij is de beschikbaarheid van calcium uit melk niet zo hoog als werd gedacht en is melk ons de vorige eeuw ook wel een beetje opgedrongen door de melkplas (boeren werden door middel van subsidies gestimuleerd meer melk te produceren dan de vraag op de markt, red.). Ik persoonlijk denk dat het iets genuanceerder ligt. Zuivel is een containerbegrip. Boter, kaas, ijs, melk, yoghurt: allemaal zuivel. Alleen is een glas gangbare koemelk of bolletje vanille-ijs bijvoorbeeld, een heel ander product dan een schaaltje biologische yoghurt of een plakje geitenkaas. Een glas koemelk bevat veel lactose, waar een groot deel van de wereldbevolking last van heeft doordat ze een enzym missen om melksuiker te verteren, en is gemaakt van melk waar hormonen of stressstoffen van de koe in kunnen zitten. Een schaaltje biologische yoghurt is een gefermenteerd product, wat zorgt voor goede bacteriën. De lactose hierin is deels al voorverteerd, dus veel mensen kunnen dit een stuk beter verdragen. Ook is biologische zuivel over het algemeen vrij van, of in ieder geval een stuk lager in, onnatuurlijke stoffen die je niet binnen wilt krijgen. Ik denk dus dat kleine hoeveelheden van bepaalde, biologische zuivelproducten zeker in een gezond voedingspatroon passen. Maar niet alle soorten zuivel doen alle mensen goed en ik denk dat de huidige zuivelconsumptie een heel stuk omlaag kan. Voor zowel de gezondheid van de mens als het voor dierenwelzijn.”
Is het gezonder om groenten te eten dan groenten te drinken?
“Meestal wel. Door het kauwen op voedsel komen enzymen vrij die je helpen voedsel te verteren. Tip: kauw dus ook altijd even op je smoothie, zo wordt hij echt beter verteerd! Hoewel ook hierin weer twee kampen zijn. Door het mixen van groenten in een smoothie komen soms ook gezonde stoffen vrij. Balans is dus weer het sleutelwoord. Vaak groenten eten, soms groenten drinken.”
Waarom zijn yoghurt en melk (zo goed als) uit de smoothie verdwenen?
“Gangbare koemelk is naar mijn mening geen gezond product. Biologische yoghurt vind ik een heel ander verhaal, en die zou ik zelf best terug kunnen/willen zien in smoothies.”
Heeft de smoothie zijn hoogtepunt qua populariteit al gehad?
“Wie zal het zeggen. Ik heb geen glazen bol.”
Hoe ziet de toekomst van de smoothie eruit?
“Ik denk dat de smoothie dezelfde plaats in zal nemen als het nu doet. Veel mensen zien het nut in van het drinken van een gezonde smoothie, maar een smoothie is niet het wondermiddel voor alle kwalen. Gebruik transparantie. Laat precies weten wat er in je smoothie zit (natuurlijke en verse ingrediënten), zodat mensen zien dat je aandacht besteedt aan jouw producten en hun gezondheid.”
Wat zou je een lunchroomhouder die overweegt om smoothies aan zijn assortiment toe te voegen, willen adviseren?
“Maak smoothies met honderd procent natuurlijke ingrediënten en gebruik geen sap uit pak om de smoothies aan te lengen. Vaak worden er in een lunchroom fruitsmoothies verkocht op basis van bevroren fruit, aangelengd met sinaasappelsap uit pak. Kies altijd voor versgeperst sap, of nog beter: haver- of amandelmelk met een eetlepel notenpasta. Dat laatste brengt het suikergehalte omlaag en het eiwitgehalte omhoog. Win-win.”
Mirte’s favoriete smoothie
“Ik heb twee favoriete smoothies. Een pindakaas-smoothie van amandel- of havermelk met een dadel, snufje zeezout, snufje vanille, 1-2 eetlepels pindakaas (of tahin of amandelpasta voor de noten/pinda-allergieën onder ons), 1-2 eetlepels havermout en evt. 1 eetlepel eiwitpoeder is een geweldig ontbijt of after-workout-shot. Helemaal in combinatie met een paar verse frambozen of aardbeien, té lekker!”
