De Netflix documentaire ‘Seaspiracy’ pakt de wereldwijde visindustrie keihard aan. Documentairemaker Ali Tabrizi zet een beeld neer over de destructieve kant van de visindustrie, corrupte keurmerken, lege oceanen en overbevissing. Het is hem ook op veel kritiek komen te staan. Wetenschappelijke onderbouwing ontbreekt.
Feit is dat de documentaire nogal wat tongen heeft doen losmaken. De waarde van verschillende keurmerken wordt nogal in twijfel getrokken. Het Marine Stewardship Council (MSC, een van de bekendere internationale viskeurmerken) wordt hard aangepakt in de documentaire. Zo hard dat MSC zich genoodzaakt voelde te reageren op de aantijgingen. In een schriftelijke reactie laat MSC weten dat duurzaam gevangen vis wel degelijk bestaat, MSC niet wordt gefinancierd vanuit de visindustrie en dat het absoluut niet eenvoudig is om een MSC-certificaat te bemachtigen en te behouden door de visserij.
MSC
Rijst de volgende vraag wat duurzaamheid inhoudt in de visindustrie. Vissers en visserijen die in aanmerking willen komen voor een MSC-keurmerk, moeten aan de volgende criteria voldoen: geen overbevissing op het visbestand, behoud van het ecosysteem en goed en doeltreffend beheer van de visserijactiviteiten. Het MSC-keurmerk houdt geen rekening met dierenwelzijn.
Een blik op de website van MSC leert ons dat ‘iedere MSC gecertificeerde visserij onafhankelijk beoordeeld is. De beoordelaar kijkt naar de gevolgen van de visserij voor wilde vispopulaties en ecosystemen én de toekomst daarvan.’ MSC hanteert de volgende vier basisprincipes: de vis is afkomstig uit duurzame visbestanden, er vindt geen overbevissing plaats en er blijft genoeg vis in de zee achter om het bestand op een gezond peil te houden. De visserij mag daarop geen significante impact hebben op het zeeleven in bredere zin zoals zeezoogdieren, vogels en koralen.
Er moet sprake zijn van goed visserijbeheer, duidelijke regels en de naleving daarvan. Bovendien is er gedegen wetenschappelijke kennis beschikbaar die ten grondslag ligt aan het visserijbeheer.
De MSC visserijstandaard is zo samengesteld, dat deze de duurzaamheid van een visserij altijd kan beoordelen. Hoe groot of klein de visserij ook is, waar op de wereld deze zich ook bevindt en welke vismethode er ook wordt gebruikt. Beoordelingen worden uitgevoerd door geaccrediteerde, onafhankelijke certificeerders, zogenoemde Conformiteitsbeoordelingsinstanties (CAB's). MSC is hier niet bij betrokken.
MSC is in 1996 opgericht door het Wereld Natuur Fonds en Unilever, maar is sinds 1999 een onafhankelijke organisatie. Het is een internationale organisatie die de standaard heeft ontwikkeld waarmee onafhankelijke certificeringsbureaus het keurmerk kunnen toekennen aan producten uit de duurzame visserij. In Nederland zijn onder andere haring, schol, makreel, zalm, tonijn en garnalen met het MSC-keurmerk verkrijgbaar. Ook in de horeca. Het is mogelijk om als horecaondernemer het MSC-keurmerk op te nemen in de menukaart.
ASC
Het MSC-keurmerk is alleen voor wildgevangen vis. Voor gekweekte vis bestaat het Aquaculture Stewardship Council-keurmerk (ASC). Het ASC-keurmerk is vergelijkbaar met het MSC-keurmerk, alleen is het ASC-keurmerk alleen voor kweekvis. Vanwege de overbevissing in de zeeën, meren en oceanen kiezen steeds meer consumenten voor gekweekte vis. Deze vis wordt in baden, in tanks, of offshore viskwekerijgebieden gekweekt. Dit zijn gedeelten van de oceaan die door een net apart worden gehouden om zo de voorraad vis niet te laten ontsnappen. Bij viskwekerijen letten de exploitanten op de productie van de vis en wat deze vissen eten.
Duizenden vissen zitten vaak opgepropt in een kleine ruimte, dit leidt vaak tot een stijging van ziekten en parasieten die antibiotica en pesticiden vereisen. Gekweekte vissen krijgen – in tegenstellingen tot wilde vis – antibiotica en pesticiden toegediend om infecties tegen te gaan. Vis met het ASC-keurmerk garandeert minder antibiotica, het ASC-keurmerk sluit antibiotica niet uit. Ook houdt het ASC-keurmerk geen rekening met dierenwelzijn. Het ASC-keurmerk heeft als doel de invloed van het kweken van vis op het milieu te verlagen.
Het ASC beheert de standaarden en de effectieve controle hiervan, maar beoordeelt zelf de bedrijven niet en geeft geen certificaten af. Het ASC hanteert een systeem met certificering door derden, waarin onafhankelijke certificeringsbedrijven (Conformity Assessment Body (CAB) beoordelen of kwekerijen en bedrijven in de toeleveringsketen aan de standaarden voldoen.
Biologisch keurmerk
Mondjesmaat is er vis verkrijgbaar met het biologisch keurmerk. Biologische vis is altijd kweekvis. Anders dan bij het ASC-keurmerk gelden hier wel eisen voor dierenwelzijn. De natuurlijke leefomgeving wordt zo veel mogelijk nagebootst, de vissen leven minder dicht op elkaar, er is een betere waterkwaliteit en bij de slacht moeten de vissen direct bewusteloos zijn en vrij van pijn. Gebruik van hormonen en antibiotica is verboden. Elk EU-land wijst een onafhankelijke, geaccrediteerde organisatie aan die verantwoordelijk is voor de controle. In Nederland is dat Skal Biocontrole. Er is ook een sanctiebeleid.
Conclusie
Keurmerken zijn er niet (alleen) voor het welzijn van de vis. In het geval van het MSC-keurmerk zorgt het keurmerk er voornamelijk voor dat er geen vorm van overbevissing ontstaat. In het geval van ASC zorgt het keurmerk ervoor dat kweekvissen een laag gehalte antibiotica en pesticiden bevatten. Biologische vis is altijd kweekvis en vrij van antibiotica en hormonen.
Blijf op de hoogte
Eén keer per week het actuele en relevante lunchroomnieuws in je mailbox? Schrijf je hier in voor onze digitale nieuwsbrief en blijf op de hoogte.
