Nieuwe cijfers uit de Arbeidsmarktmonitor Gastvrijheidssector laten zien dat het aantal mensen dat werkzaam is in de horeca een recordhoogte heeft bereikt. Het totaal aantal dienstverbanden komt in 2023 uit op 517.000. Met een netto toename van 7.000 medewerkers blijft de horecabranche groeien, al laten trends in onderwijs en arbeidsmobiliteit zien dat er nog uitdagingen liggen voor de toekomst.
De monitor, een samenwerkingsverband van leden van Gastvrij Nederland, waaronder Koninklijke Horeca Nederland (KHN) en Stichting Vakbekwaamheid Horeca (SVH), biedt inzicht in banen, onderwijs, en arbeidskenmerken binnen de brede toeristische- en gastvrijheidssector. De data zijn ook regionaal en provinciaal te analyseren.
Grote instroom, maar ook hoge uitstroom
De horecabranche kende in 2023 een netto instroom van 29,5 procent, wat neerkomt op 152.400 nieuwe medewerkers. Dit is exclusief de 10 procent die binnen de horeca doorstroomde naar een andere baan. De netto uitstroom was bijna gelijk met 145.020 mensen die de sector verlieten.
KHN-voorzitter Marijke Vuik: "Dit betekent dat ook de focus de komende jaren ligt op goed werkgeverschap, inclusief het onboarden en (bij)scholen van nieuwe medewerkers. Ondernemers moeten er rekening mee houden dat het werven en behouden van vakmensen de komende jaren lastig blijft. Het personeelstekort zal namelijk groeien door vergrijzing en toenemende concurrentie met andere sectoren."
Flexibele contracten en stijgende inkomens
In de horeca heeft 58 procent van de medewerkers een contract voor bepaalde tijd. Dit weerspiegelt de noodzaak van flexibiliteit van horecabedrijven, waarin seizoensinvloeden een grote rol spelen. Daarnaast is het gemiddelde bruto jaarinkomen van een horecamedewerker gestegen van 24.500 euro in 2021 naar 28.400 euro in 2023. Deze groei is te danken aan cao-correcties, de verhoging van het wettelijk minimumloon en de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt.
Minder mbo-studenten in de horeca
Op het gebied van onderwijs laten de cijfers zien dat het aantal studenten dat een horecaopleiding volgt, blijft dalen. In 2023 volgden er 29.370 horecamedewerkers een opleiding op mbo-niveau, zo’n 2.000 minder dan in 2022. Met een stijgend aantal werkenden in de horeca is dit een zorgwekkende ontwikkeling. De branche speelt wel actief in op dit tekort door medewerkers zelf op te leiden via volwasseneneducatie, waarbij SVH de diploma-eisen borgt. Een belangrijk aandachtspunt is om meer focus te leggen op de BBL-route, waarbij studenten werken en leren combineren. BBL-studenten blijven vaker in de horeca dan studenten die een voltijdsopleiding (BOL) volgen.
SVH-directeur Ricardo Eshuis: ‘Een andere route is de route van informeel leren op de werkvloer met een formele beoordeling door een extra geschoolde leermeester (de Leermeester+). Door in de praktijk te bewijzen dat je onderdelen van het werk beheerst, kun je als werkende en lerende certificaten behalen (SVH-praktijkbewijzen) die kunnen leiden tot branchediploma’s. Een sterk instrument om de scholingsgraad in de branche te verhogen.’
Arbeidsomstandigheden en tevredenheid
Ondanks de uitdagingen blijft de tevredenheid onder horecamedewerkers hoog. Uit de monitor blijkt dat 23,2 procent van de werkenden zeer tevreden is over zijn werk, en 53 procent tevreden. Belangrijke factoren die bijdragen aan de tevredenheid zijn de korte reistijd, flexibele contractvormen en de kwaliteit van leidinggevenden. Ook werkzekerheid en deeltijdmogelijkheden worden gewaardeerd. Toch is 6,3 procent van de medewerkers ontevreden, wat ruimte biedt voor verbetering. Het goed onboarden van nieuwe medewerkers en bijscholing via de KHN Academie zijn belangrijke speerpunten voor het behoud van medewerkers.
Diversiteit en migratieachtergrond
Voor het eerst biedt de monitor ook inzicht in de culturele achtergrond van medewerkers. Maar liefst 39 procent van de werkenden in de horeca heeft een migratieachtergrond. Dit vraagt om extra aandacht van werkgevers om diversiteit en inclusie op de werkvloer te bevorderen en een veilige werkomgeving te waarborgen.
Conclusie
De nieuwste cijfers bevestigen dat de horeca groeit en meer mensen dan ooit aan het werk zet. Maar de branche staat voor grote uitdagingen, vooral op het gebied van instroom en behoud van vakmensen. Er is een integrale aanpak nodig die zich richt op goed werkgeverschap, bij- en nascholing en technologische innovaties om de werkprocessen te verbeteren.
